Prawo jazdy jest jednym z kluczowych dokumentów, które dają swobodę poruszania się po drogach. By zdobyć to uprawnienie, musimy spełnić określone wymagania dotyczące wieku oraz zdać egzamin potwierdzający nasze umiejętności. W Polsce istnieją różne kategorie prawa jazdy, które pozwalają na prowadzenie określonych kategorii pojazdów. Dzielą się one na:
- Prawo jazdy kategorii A, które uprawnia do poruszania się motocyklami.
- Prawo jazdy kategorii B, które pozwala prowadzić samochody osobowe.
- Prawo jazdy kategorii C, które uprawnia do kierowania samochodami ciężarowymi.
- Prawo jazdy kategorii D, które uprawnia do prowadzenia autobusów.
- Prawo jazdy kategorii T, które pozwala na prowadzenie ciągnika rolniczego oraz pojazdu wolnobieżnego.
Poniżej omawiamy kategorie i podkategorie prawa jazdy, które można uzyskać w Polsce.
Prawo jazdy kategorii A uprawnia do prowadzenia motocykli o dowolnej pojemności i mocy. Można je uzyskać w wieku 20 lat (o ile posiadamy prawo jazdy kategorii A2 przez co najmniej 2 lata) lub w wieku 24 lat bez wcześniejszego doświadczenia. Kategoria A uprawnia również do prowadzenia pojazdów kategorii AM. Egzamin praktyczny na prawo jazdy kat. A składa się z dwóch części - w pierwszej kolejności egzamin przeprowadzany jest na placu manewrowym, a po pozytywnym zaliczeniu tej części egzaminu rozpoczyna się egzamin prowadzony w ruchu drogowym. Koszty kursu wynoszą od 2100 do 3200 zł. Następnie należy zdać egzamin, podczas którego sprawdza się umiejętności kierowcy. Szerzej piszemy na ten temat w artykule: Prawo jazdy na motocykl - co warto wiedzieć?
Prawo jazdy kategorii A1 i A2
Kategoria prawa jazdy A1 i A2 daje możliwość prowadzenia mniejszych motocykli. Kategoria A1 przeznaczona jest dla kierowców w wieku min. 16 lat. Pozwala prowadzić m.in. motocykle o pojemności skokowej silnika do 125 cm3, mocy do 11 kW i stosunku mocy do masy własnej do 0,1 kW/kg, motocykle trójkołowe o mocy do 15 kW, a także pojazdy z kategorii AM. Z kolei kategoria A2 prawa jazdy, otwiera możliwość prowadzenia nieco większych motocykli o mocy do 35 kW i stosunku mocy do masy własnej do 0,2 kW/kg, który nie może powstać w wyniku wprowadzenia zmian w pojeździe, którego moc przekracza dwukrotność mocy tego motocykla. Prawo jazdy tej kategorii jest dostępne dla osób w wieku 18 lat. W przypadku obydwu kategorii należy przejść kurs oraz zdać egzamin państwowy. Poszczególnym kategoriom prawa jazdy A, A1, A2 oraz AM poświęciliśmy artykuł: Prawo jazdy A, A1, A2 i AM - czym się charakteryzują i jakie są różnice?
Prawo jazdy kategorii AM
Prawo jazdy kategorii AM jest dostępne dla dorosłych i młodzieży od 14. roku życia. Uprawnia do prowadzenia motorowerów oraz czterokołowców lekkich, takich jak małe quady. Wyrobienie prawa jazdy AM wiąże się z koniecznością ukończenia kursu oraz zdania egzaminu. Kurs obejmuje ok. 10 godzin zajęć, w tym ćwiczenia na placu manewrowym i w ruchu miejskim. Po zaliczeniu kursów w szkole jazdy, można zapisać na egzamin państwowy, który odbywa się w wojewódzkich ośrodkach ruchu drogowego (WORD). Kwestię prawa jazdy AM, jak i innych kategorii A prawa jazdy przedstawiamy szerzej w artykule: Prawo jazdy na motocykl - co warto wiedzieć?
Prawo jazdy kategorii B
Prawo jazdy kategorii B jest najbardziej popularne wśród kierowców. Umożliwia prowadzenie różnorodnych pojazdów, przydatnych zarówno w życiu prywatnym, jak i zawodowym, w tym m.in. samochodów osobowych, ciągników, motorów oraz pojazdów wolnobieżnych. Co więcej prawo jazdy kategorii B uprawnia do prowadzenia niektórych zespołów pojazdów. By uzyskać prawo jazdy kategorii B, trzeba być pełnoletnim, przejść badania lekarskie, a także zdać egzamin teoretyczny i praktyczny. O tym jak wygląda proces wyrabiania uprawnień tego typu piszemy w sekcji: Prawo jazdy kategorii B - wszystko co musisz wiedzieć.
Prawo jazdy kategorii B1
Osoby posiadające prawo jazdy B1 mogą kierować czterokołowcami, takimi jak duże quady, co stanowi atrakcyjną opcję dla miłośników jazdy terenowej. Ponadto, kategoria B1 obejmuje także pojazdy z kategorii AM, co oznacza, że osoby posiadające to uprawnienie mogą także prowadzić skutery i inne pojazdy o niewielkiej mocy. Prawo jazdy B1 można uzyskać już w wieku 16 lat.
Prawo jazdy kategorii B+E
Podkategorią prawa jazdy kategorii B, jest prawo jazdy kategorii B+E, które pozwala na prowadzenie zespołów pojazdów składających się z pojazdu kategorii B i przyczepy o dopuszczalnej masie całkowitej do 3,5 tony. Uprawnienie to umożliwia kierowanie pojazdem osobowym, ciągnikiem rolniczym czy pojazdem wolnobieżnymi w połączeniu z przyczepami. Aby uzyskać prawo jazdy kategorii B+E, trzeba mieć przynajmniej 18 lat i posiadać prawo jazdy kategorii B. Kurs praktyczny obejmuje szkolenie praktyczne, a egzamin składa się wyłącznie z części praktycznej. Koszt kursu na prawo jazdy kategorii B+E w 2023 roku wynosi około 1550 - 2500 zł. Więcej informacji na temat prawa jazdy kategorii B+E znajdziesz w artykule Prawo jazdy dla kategorii B+E - jakie pojazdy możesz prowadzić?
Prawo jazdy kategorii C
Prawo jazdy kategorii C pozwala prowadzić ciężarówki i pojazdy o większej masie - ponad 3,5 tony, a także różne zespoły pojazdów. By ubiegać się o prawo jazdy kat. C, trzeba mieć ukończone co najmniej 21 lat, a także uprawnienia do prowadzenia pojazdów osobowych (czyli prawo jazdy kategorii B). Do otrzymania uprawnień trzeba ukończyć kurs, przejść badania lekarskie oraz psychologiczne, a także zdać odpowiedni egzamin. Kurs na prawo jazdy kategorii C to większy wydatek rzędu od 3 - 5 tys. zł. Więcej informacji na ten temat znajdziecie w sekcji: Prawo jazdy kategorii C - dla jakich pojazdów i jak je uzyskać?
Jak wyrobić prawo jazdy?
Wyrobienie prawa jazdy wymaga przygotowania merytorycznego jak i praktycznego. Poza szkoleniem należy przejść odpowiednie badania lekarskie i/lub psychologiczne, a także spełnić szereg wymogów formalnych, zależnie od kategorii prawa jazdy oraz wnieść stosowne opłaty. Lepiej nie odkładać tego zamiaru na później, ponieważ ceny egzaminów na prawo jazdy mogą się zmieniać, o czym piszemy tu: Czy ceny egzaminów na prawo jazdy będą wyższe? Kwestii wyrobienia prawa jazdy kategorii B poświęciliśmy artykuł: Wyrobienie prawa jazdy - ile kosztuje i co musisz wiedzieć? O kategoriach A piszemy w artykule Prawo jazdy A, A1, A2 i AM - czym się charakteryzują i jakie są różnice? Natomiast o kategorii C w sekcji Prawo jazdy kategorii C - dla jakich pojazdów i jak je uzyskać?
Jak złożyć wniosek o prawo jazdy?
Niezależnie od tego, którą kategorię prawa jazdy chcemy wyrobić, pierwszym krokiem w tym kierunku jest założenie profilu kandydata na kierowcę (PPK). Jest to zestaw danych identyfikujących osobę, która chce uzyskać prawo jazdy. Dane te przechowywane są w ogólnopolskim systemie informatycznym. Numer PKK generowany przez jest wydział komunikacji odpowiedni dla miejsca zamieszkania kandydata na kierowcę. Można go założyć zarówno przez internet, o czym piszemy szerzej w artykule Infocar - jak złożyć wniosek o prawo jazdy? Jak i w urzędzie. O tym, co jest w tym celu potrzebne piszemy w sekcji Profil kierowcy - czym jest? Jak złożyć wniosek o profil kandydata na kierowcę?
Utrata prawa jazdy
Będąc kierowcą warto pamiętać o tym, że raz uzyskane uprawnienia można stracić. W Polsce można stracić prawo jazdy z różnych powodów – m.in. za przekroczenie limitu punktów karnych, jazdę pod wpływem alkoholu lub narkotyków, czy przekroczenie prędkości na terenie zabudowanym. O działaniach, które prowadzą do utraty prawa jazdy piszemy tu: Prawo jazdy - kiedy je możesz stracić?
Co zrobić, gdy zgubimy lub uszkodzimy prawo jazdy?
W przypadku zgubienia lub zniszczenia dokumentu prawa jazdy w Polsce, istnieje możliwość wyrobienia wtórnika. Co powinniśmy zrobić, by otrzymać wtórnik? Przede wszystkim należy przygotować wniosek o wydanie wtórnika prawa jazdy, do wniosku należy dołączyć aktualne zdjęcie, a także potwierdzenie wniesienia stosownej opłaty. Jeżeli nasze prawo jazdy zostało zniszczone do wniosku warto dołączyć ten dokument. Jeżeli planujemy złożyć wniosek w urzędzie – powinniśmy zabrać ze sobą dowód osobisty albo paszport, a w przypadku cudzoziemców - kartę pobytu. Aby to zrobić, należy udać się do odpowiedniego urzędu, zależnie od naszego miejsca zamieszkania. Szczegółowo piszemy o tym w artykule: Wymiana prawa jazdy - w jakich sytuacjach i jak można je zmienić?
Czy można prowadzić auto bez prawa jazdy?
Wiele osób zastanawia się, czy istnieją auta, które można prowadzić nie mając prawa jazdy. Odpowiedź brzmi – nie. Istnieją jednak pojazdy, które można prowadzić bez takiego dokumentu. Temat ten przybliżamy w sekcji: Auto bez prawa jazdy - jakie pojazdy można prowadzić?
